In een goddelijke droom die de profeet Daniel ontving toen hij als balling in Babylon verbleef, zag hij hoe uit het vierde en laatste koninkrijk dat hij in het visioen van de vier opeenvolgende koninkrijken of wereldmachten had waargenomen, tien andere koninkrijken opstonden in de vorm van hoorns. Vervolgens zag hij hoe een andere hoorn drie van de eerste hoorns bedwong terwijl het woorden zou spreken tegen de Allerhoogste en de heiligen van het Opperwezen voortdurend zou bestoken. Hij zou eropuit zijn tijden en wet te veranderen, en de heiligen zouden in zijn handen worden gegeven voor een tijd, tijden en een halve tijd. Het vierde koninkrijk zou worden getroffen door het oordeel van het Opperwezen waarna Gods koninkrijk de macht zou overnemen.

Afbeelding. Het vierde wilde beest (het Romeinse rijk) en zijn tien hoorns
(de Europese natiën en koloniale machten die daaruit ontstonden).

Afbeelding. Map van de Europese natiën en koloniale machten die voortkwamen uit het Romeinse rijk.
(Klik op de afbeelding om die te vergroten.)

Afbeelding. Map van landen en gebiedsdelen die onder Europese controle stonden.
(Klik op de afbeelding om die te vergroten.)

Afbeelding. Het vierde wilde beest (het Romeinse rijk) en zijn tien hoorns
(de Europese natiën en koloniale machten die daaruit ontstonden) en
de ‘kleine hoorn’ die daartussen oprees. In eerste instantie is dit het Britse rijk.

 Het Britse rijk en de 'British Commonwealth of Nations'

Het Britse rijk was het omvangrijkste en machtigste imperium aller tijden. Het rijk omvatte op zijn hoogtepunt, kort na de Eerste Wereldoorlog, een bevolking van 458 miljoen mensen, een kwart van de toenmalige wereldbevolking. Met zijn bijna 31 miljoen km² strekte het zich uit over ongeveer een kwart van het landoppervlak van de aarde. Aan het hoofd van het Britse rijk stond de monarch van het Verenigd Koninkrijk.

Het Britse rijk werd oppermachtig tijdens de 300 jaar van uitbreiding door middel van handel, kolonisatie en annexatie. Het rijk omvatte gebieden op elk continent en in elke oceaan. Tussen 1890 en 1910 bereikte het zijn hoogtepunt qua macht, en rond 1921 qua oppervlakte.

Het rijk vergemakkelijkte de verspreiding van Britse technologie, handel, regeringsvormen en de Engelse taal in de wereld. Imperialistische overheersing hielp de Britse economische groei, en maakte van het land de invloedrijkste natie ter wereld. In het moederland werd ondertussen de parlementaire democratische structuur verder ontwikkeld.
De overheerste kolonies kregen het Engels als taal en een Brits bestuursapparaat opgelegd. Tijdens de dekolonisatie probeerde het Verenigd Koninkrijk van deze landen democratieën te maken, met wisselend succes. Bijna alle vroegere Britse kolonies hebben zich nadien aangesloten bij het Britse Gemenebest, de organisatie die de culturele erfenis van het rijk beheert.

Het Britse koloniale beleid werd bepaald door Britse handelsbelangen. Terwijl sommige landen hun eigen economie uitbouwden, dienden andere gebieden enkel om grondstoffen op te brengen. Het rijk werd bijeengehouden door een handige politiek volgens de aloude principes van het verdelen en heersen, gecombineerd met het afhankelijk houden van de koloniale economieën van investeringen en materialen uit het moederland. Deze strategieën zorgden echter voor interculturele conflicten (in Ierland, India, Zimbabwe, Soedan, Oeganda, Irak, Guyana, Fiji, ...) en economische problemen die nog altijd voelbaar zijn.

Afbeelding. Map die de ongekende omvang en invloedssfeer
van het Britse rijk illustreert de groei van haar mondiale macht.
(Klik op de afbeelding om die te vergroten.)

Hoewel de benaming ‘Britse Rijk’ in 1931 werd gewijzigd in ‘(British) Commonwealth of Nations’, is haar invloed nog altijd enorm zoals de map hieronder laat zien. Waarlijk, het vierde wilde beest is totaal verschillend van al zijn voorgangers!

Afbeelding. Map van de 'British Commonwealth of Nations' gevormd in 1931.
(Klik op de afbeelding om die te vergroten.)

 De ‘kleine hoorn’ bedwingt drie wedijverende koningen

"...en drie van de eerste hoorns werden ervoor uitgerukt. Ik zag dat er in deze hoorn ogen waren die op mensenogen leken, en er was een mond vol grootspraak...” (Daniël 7:8).

Het Britse rijk kwam tot volle wasdom nadat het drie machtige Europese rivalen in de strijd om de wereldheerschappij had weten uit te schakelen. Deze rivalen waren Spanje, Frankrijk en de Zeven Vereenigde Nederlanden. Uiteindelijk bleef ze als hegemoon over zodat gezegd kon worden: ‘Brittannia rules the waves’. Haar rivalen werden militair en politiek vernederd, of 'uitgerukt'. Het Britse rijk was eerst en vooral een militair expansionistische macht.

In zijn verklaring zegt de engel hierover het volgende:

"De tien hoorns zijn tien koningen die uit dat koninkrijk zullen opstaan. Na hen zal er nog een ander opstaan, die zal verschillen van de eersten, en hij zal drie koningen bedwingen” (Daniël 7:24).

Het Aramese woord dat met door 'bedwingen' is vertaald is שְׁפַל dat 'onderwerpen', 'bedwingen' of 'vernederen' betekent. Het betekent dus niet dat deze koningen zouden verdwijnen van het wereldtoneel, maar zij zouden militair en economisch worden onderworpen of bedwongen ten gunste van het Britse Rijk.

De ‘kleine hoorn’ bedwingt Spanje

Het Spaanse rijk (Spaans: Imperio español) of de Universele Spaanse Monarchie (Spaans: Monarquía universal española) is de benaming voor de unie van koninkrijken, afhankelijkheden en koloniën ondergeschikt aan Spanje tussen 1492 en 1898. Het was het grootste wereldrijk van de vroegmoderne tijd en heeft vooral zijn stempel gedrukt op de geschiedenis, taal, religie en cultuur van het huidige Latijns-Amerika.

In 1588 stuurde Filips II van Spanje de Spaanse Armada op Engeland af. Deze vloot van 130 schepen, met meer dan 24.000 man aan boord, voer Het Kanaal op maar leed een nederlaag tegen de Britse vloot en werd het slachtoffer van tegenwinden en hevige Atlantische stormen. Deze gebeurtenis betekende dat de maritieme superioriteit definitief van Spanje op Engeland was overgegaan.

Het Spaanse rijk bestond bijna vijf eeuwen en was op zijn hoogtepunt tijdens de 16e, 17e en 18e eeuw 's werelds meest prominente wereldmacht, en kreeg eveneens de bijnaam ‘Het rijk waarop de zon nooit ondergaat’. Hoewel zijn wereldwijde suprematie uiteindelijk werd overschaduwd door het opkomende en veel grotere Britse rijk, blijft het Spaanse rijk een van de belangrijkste wereldmachten uit de geschiedenis, zowel bekend om zijn militaire dominantie als om zijn controversiële acties en intriges.

Afbeelding. Map van de 'Monarquía universal española' (het Spaanse rijk).
(Klik op de afbeelding om die te vergroten.)

De Engels-Spaanse oorlogen

Zie hieronder een gedeeltelijk overzicht van belangrijkste gevoerde oorlogen en de uitkomsten ervan:

Anglo-Spanish War (1585–1604)
Anglo-Spanish War (1625–1630)
Anglo-Spanish War (1654–1660)
Anglo-Spanish War (1727–1729)
War of Jenkins' Ear (1739-1742)
Anglo-Spanish War (1762–1763)
Anglo-Spanish War (1796–1808)

Totaaloverzicht:
Anglo-Spanish Wars

De ‘kleine hoorn’ bedwingt de Zeven Vereenigde Nederlanden

De Republiek der Zeven Vereenigde Nederlanden (Latijn: Belgium Foederatum) was tussen 1588 en 1795 een confederatie met trekken van een defensieverbond en een douane-unie. Ze besloeg grotendeels het grondgebied van het huidige Nederland. Zij verwierf in de 17e eeuw grote politieke en economische macht en speelde geruime tijd een hoofdrol op het wereldtoneel. Het einde kwam met de Franse invasie van 1792–1795, al was de neergang al eerder ingezet.

Opmerkelijk in de kleine republiek van rond de 1,5 miljoen inwoners was het succes van de Nederlandse wereldhandel via de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC), de West-Indische Compagnie (WIC), en die op de Oostzee, de grote militaire successen tegenover ogenschijnlijk veel sterkere landen als Spanje en Engeland, de enorme vloot (met 2000 schepen groter dan die van Engeland en Frankrijk samen), en de bloei van kunsten (Rembrandt en vele anderen) en wetenschappen (onder anderen Hugo de Groot), gepaard gaande met voor die tijd relatief grote geestelijke vrijheid.

In de zeventiende eeuw bouwden de Hollanders de grootste koopvaardijvloot ter wereld op. Met groeiende overzeese koloniën kreeg Engeland echter de overhand over dat koninkrijk.

De Engels-Nederlandse oorlogen of Engelse zeeoorlogen werden gevoerd in de 17e en 18e eeuw tussen Engeland (in verschillende politieke verbonden) en de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden om de controle over de zee- en handelsroutes.

Hoewel de Nederlanders uiteindelijk als wereldmacht door de Engelsen overvleugeld werden, behaalden ze verscheidene overwinningen, zoals de overgave van de Royal Prince in 1666 tijdens de Vierdaagse Zeeslag, waarover Willem van de Velde een beroemd schilderij schilderde, en de tocht naar Chatham in juni 1667, toen een kleine vloot onder leiding van admiraal Michiel de Ruyter door de verdedigingsketting die de Medway (een zijrivier van de Theems) afsloot kon breken, waarna vier Engelse schepen op de belangrijkste Engelse marinebasis tot zinken werden gebracht en het Engelse vlaggenschip de Royal Charles werd buitgemaakt.

Afbeelding. Map van de 'Republiek der Zeven Vereenigde Nederlanden'.
(Klik op de afbeelding om die te vergroten.)

De Engels-Nederlandse oorlogen

Zie hieronder een gedeeltelijk overzicht van belangrijkste gevoerde oorlogen en de uitkomsten ervan:

First Anglo-Dutch War (1652–1654)
Second Anglo-Dutch War (4 Maart 1665 tot 31 Juli 1667)
Third Anglo-Dutch War (1672-1674)
Fourth Anglo-Dutch War (1727–1729)

Totaaloverzicht:
Anglo-Dutch Wars

De ‘kleine hoorn’ bedwingt Frankrijk

Het Franse koloniale rijk (Frans: Empire colonial français of Empire français) is het geheel van koloniën en andere overzeese bezittingen waarover Frankrijk beschikte. Het ontstond vanaf de 17e eeuw en verdween voor het grootste deel in de tweede helft van de 20e eeuw. Een eerste reeks bezittingen ging grotendeels verloren in de loop van de 18e en begin 19e eeuw, waarna opnieuw een sterke gebiedsuitbreiding ontstond. Daarom spreekt men vaak van een eerste en een tweede Frans koloniaal rijk.

Het rijk bereikte zijn grootste omvang na de Eerste Wereldoorlog. Toen had het – Frankrijk zelf inbegrepen – een oppervlakte van 12.898.000 km², of bijna 1/10e van alle landoppervlakte, met meer dan 100 miljoen inwoners, of zowat 1/20e van de toenmalige wereldbevolking. Daarmee was het na het Britse rijk het op een na grootste rijk ter wereld.

De overblijfselen van dit imperium staan nu bekend als Overzees Frankrijk, la France d'outre-mer, en worden beschouwd als een onderdeel van de Franse Republiek.

In de achttiende eeuw bestreden de Engelsen en de Fransen elkaar in Noord-Amerika en India, waarna in 1763 de Vrede van Parijs tot stand kwam. Dit verdrag, aldus de auteur William B. Willcox, ’erkende Brittanniës nieuwe positie als de overheersende Europese macht in de wereld buiten Europa’. Engelands suprematie werd bevestigd door de totale overwinning op Napoleon Bonaparte van Frankrijk in 1815 tijdens de Slag bij Waterloo. Hij werd hier op 18 juni 1815 definitief verslagen door een coalitie van enerzijds Britse, Nederlandse en Hannoverse eenheden onder opperbevel van de hertog van Wellington en anderzijds een Pruisisch leger onder commando van maarschalk Gebhard Leberecht von Blücher. De 19e-eeuwse Britse historicus Edward Creasy rekende de Slag bij Waterloo onder de vijftien meest beslissende veldslagen in de wereldgeschiedenis.

Afbeelding. Map van de 'Empire colonial français' (het Franse rijk).
(Klik op de afbeelding om die te vergroten.)

De Engels-Franse oorlogen

Zie hieronder een gedeeltelijk overzicht van belangrijkste gevoerde oorlogen en de uitkomsten ervan:

Anglo-French War (1213–1214)
Anglo-French War (1294–1303)
Anglo-French War (1557–1559)
Anglo-French War (1627–1629)
Anglo-French War (1778–1783)

Totaaloverzicht:
Anglo-French Wars

De ‘kleine hoorn’ en de Pax Britannica

Na de nederlaag van Frankrijk in de Napoleontische oorlogen (1803-1815), kwam Groot-Brittannië naar voren als de belangrijkste zee- en imperiale macht van de 19e eeuw en breidde het zijn imperiale bezit uit. De periode van relatieve vrede (1815–1914) waarin het Britse rijk de wereldwijde hegemonie bereikte, werd later beschreven als Pax Britannica (Latijn voor "Britse vrede"). Naast de formele controle die Groot-Brittannië uitoefende over zijn koloniën, betekende zijn dominantie voor een groot deel van de wereldhandel, dat het de economieën van veel regio's, zoals Azië en Latijns-Amerika, effectief controleerde. Er werd daarnaast een toenemende mate van autonomie verleend aan de blanke koloniën, waarvan sommige werden heringedeeld als 'Dominions'. (Bron: British Empire).

Zie voor een historische impressie van de wording van het Britse rijk: History of the British Empire: 1707-2017.

Conclusies

Geopolitiek is een ingewikkelde aangelegenheid. In de strijd die tussen Engeland en zijn rivalen werd gevoerd speelden ook tijdelijke onderlinge verdragen een belangrijke rol, maar daarin was uiteraard het eigenbelang van elke partij de belangrijkste factor; het ging per slot om de wereldheerschappij.

We hebben in dit deel gezien hoe uit het Romeinse rijk de Europese koloniale mogendheden ontstonden die de wereld zouden vormen naar hun beeld en letterlijk 'de hele aarde [zouden] verslinden, vertrappen en verbrijzelen'. We hebben ook gezien dat de drie belangrijkste en machtigste Europese opponenten van Engeland na veel strijd werden bedwongen en Engeland de wereldheerschappij bracht en waarbij zij uitgroeide tot het Britse rijk. Zo werd deze 'hoorn' de machtigste mogendheid op het internationale politieke toneel ooit en had ze die positie weten te bereiken ten koste van haar Europese rivalen.
Door de ideale en geïsoleerde geografische ligging van Groot-Brittannië konden de Britten spreken van een 'splendid isolation', een situatie die door de enorme en hypermoderne maritieme vloot van de Royal Navy kon worden gecontinueerd.

We hebben ook kunnen vaststellen dat de wegen van God onpeilbaar zijn doordat hij gebeurtenissen voorzegt alsof ze al hebben plaatsgevonden. De periode waarin Daniël deze onfeilbare profetieën van God optekende dateren van ruim 2500 jaar terug.

Hoe deze ‘kleine hoorn’ zich verder heeft ontwikkeld en hoe hij zijn absolute top heeft bereikt, welke ontwikkeling hij heeft doormaakt en welke beslissende rol hij op het wereldtoneel zal spelen tijdens de laatste fase van de regering van de Tegenstrever, zal worden behandeld in de volgende delen.